Öykücüler Sözlüğü • SAİT FAİK ABASIYANIK

SAİT FAİK ABASIYANIK

1906’da Adapazarı’nda doğdu. Asıl adı Mehmet Sait’tir. İlk öğrenimini Adapazarı’nda Rehber-i Terakki ve Adapazarı İdadisi’nde yaptı. Ulusal Savaş nedeniyle 1922’de ailesi İstanbul’a taşınınca onuncu sınıfa kadar İstanbul Sultanisi’nde, daha sonra yatılı olarak Bursa Lisesi’nde okudu (1925-1928). Liseden sonra Darülfunun’un Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü’nde iki yıl okudu. Babasının isteği üzerine ekonomi tahsili için önce Lozan (İsviçre) sonra Grenoble’a (Fransa) gitti (1930), lise ve edebiyat fakültesinde dört yıl boyunca öğrenim gördü ancak bohem hayatı yüzünden beklenen eğitimi görmemesi nedeniyle babası tarafından geri çağrıldı (1934). Kısa bir süre Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yaptı, babasının mali desteğiyle iş kurdu ancak iflas etti. Bir ay kadar Haber gazetesinde adliye muhabirliği yaptı (1942). Babasının ölümünden sonra kendisine kalan önemli bir mirasla bohem bir hayata başladı (1939). Kışları Şişli’deki apartmanda, yazları Burgaz adasındaki köşkte, tatil zamanlarında Paris, Strassbourg, Lion ve Marsilya’da yaşadı. Edebiyat hayatına 1925’te Mektep dergisinde yayınlanan “Hamal” adlı şiiriyle başladı. İlk öyküsü Uçurtmalar 1929’da Milliyet’te yayınlandı.. Asıl ününü yirmili yaşlarda yazdığı öykülerinin Varlık dergisinde yayınlanmasıyla (1934) sağladı. Sonra hemen tümüyle öyküye yöneldi. 1940’ta tefrika edilen romanı “Medarı Maişet Motoru”, 1944’te kitap haline getirilerek yayınlandığında, sıkıyönetim mahkemelerince toplatılarak (“kahramanlarından birine eski bir asker kaputu giydirdiği” gerekçesiyle) hakkında soruşturma açıldı. Öykü ve diğer yazıları Milliyet, Kurun ve Vakit gazeteleri ile Varlık, Ağaç, Büyük Doğu, Yücel, Yeni Mecmua, Servetifünun-Uyanış, inkılapçı Gençlik, Yürüyüş, Yenigün ve Yeditepe gibi dergilerde yer aldı. Öykü kitapları dışında dışında Medarı Maişet Motoru (1944, ikinci basmı, Birtakım insanlar adıyla, 1952); Kayıp Aranıyor (1953) adlı roman, Şimdi Sevişme Vakti (1953) adlı şiir, G. Simenon’dan çeviri kitapları bulunmaktadır. ölümünden sonra ise Balıkçının Ölümü-Yaşasın Edebiyat, (1977), Açık Hava Oteli, (1980), Müthiş Bir Tren, (1981) Sevgiliye Mektup, (1987) adlı kitapları yayınlanmıştır. 1953 Mayısı’nda, çağdaş edebiyata hizmetleri nedeniyle ABD’deki Mark Twain Derneği’nin şeref üyeliğine seçildi. 1945’te siroza yakalandı, 1951’de tedavi amacıyla gittiği Paris’ten kısa bir süre sonra döndü ve artan krizler hayati tehlike göstermeye başlayınca hastaneye yatırıldı; 1954’te İstanbul’da öldü. Yılın en başarılı öykü kitabına verilmek üzere annesi Makbule Hanım’ın çabalarıyla kurulan “Sait Faik Armağanı”, annesinin ölümünden (22 Kasım 1963) sonra Darüşşafaka Cemiyeti’nin himayesinde günümüze dek sürdürüldü. Ailenin Burgazada’daki köşkü 1964’te Sait Faik Müzesi’ne dönüştürüldü. Öykülerinden “Menekşeli Vadi” (“Vesikalı Yarim” adıyla, 1968) ve “Mahpus” (“Irmak” adıyla, 1972), L. Ö. Akad tarafından filme alındı. 27 akraba öyküsü “Havada Bulut” ortak başlığıyla Ayfer Tunç tarafından senaryolaştırıldı; dört bölüm halinde, Tarık Alpagut ve Kemal Bendeş tarafından televizyon dizisi olarak çekildi, TRT’de yayınlandı (2002)

Öykü Kitapları:

(Remzi, İstanbul1936, 19 öykü: Semaver; Stelyanos Hrisopulos Gemisi; Meserret Oteli; Bir Kıyının Dört Hikâyesi; Babamın İkinci Evi; İpekli Mendil; Kısknaçlık; Bohça; Orman ve Ev; Düğün Gecesi; Şehri Unutan Adam; Üçüncü Mevki; Garson; Birtakım İnsanlar; Benimle Beraber Seyahatten Dönenler: Sevmek Korkusu; Louvre’dan Çaldığım Heykel; Robenson; İhtiyar Talebe; Bir Vapur)

(Çığır, İstanbul 1939, 16 öykü: Sarnıç; Kalorifer ve Bahar; Beyaz Altın; Bir Karpuz Sergisi; Mavnalar; Gece İşi; Hancının Karısı; Loğusa; Ormanda Uyku; Kim Kime; Park; Gaz Sobası; Plaj İnsanları; Davut’un Aynası; Grenoble’de İtalyan Mahkemesi; Marsilya Limanı)

(Çığır, İstanbul 1940, 19 öykü: Şahmerdan; Çelme; Kaşık Adası’nda; Mahpus; Bir Define Arayıcısı; Projektörcü; Francala mı, Ekmek mi; Paşazâde; Krallık; Çöpçü Ahmet; Köye Gönderilen Eşek; Zemberek; Alt Kamera; Satılık Dünya; Köy Hocası ile Sığırtmaç; Şeytanminaresi; Bekâr; Beyaz Pantolon; Bir Kadın)

(Varlık, İstanbul 1948, 14 öykü: Lüzumsuz Adam; Ben Ne Yapayım; Birahanedeki Adam; Mürüvvet; İp Meselesi; Menekşeli Vadi; Bizim Köy Bir Balıkçı Köyüdür; Kaçamak, Papağan, Karabiber; Bacakları Olsaydı; Ayten; Papaz Efendi; Bir Külhanbey Hikâyesi; Kameriyeli Mezar; Hayvanca Gülen Adam)

(Varlık, İstanbul 1950, 22 öykü: Mahalle Kahvesi; Plajdaki Ayna; Uyuz Hastalığı Arkasından Hayal; Dört Zait; Hallaç; Baba-Oğul; Karanfiller ve Domates Suyu; Bilmem Neden Böyle Yapıyorum; Bir Sarhoşluk; Kınalıada’da Bir Ev; Süt; Gramofon ve Yazı Makinesi; Barometre; İzmir’e; Kış Akşamı, Masa ve Sandalye; Bir Bahçe; Bir İlkbahar Hikâyesi; Sakarya Balıkçısı; Kestaneci Dostum; Söylendim Durdum; Ermeni Balıkçı ile Topal Martı; Sinağrit Baba)

(Varlık, İstanbul 1951, 13+2 öykü: Havada Bulut; Ay Işığı; Havada Bulut; Büyük Hülyalar Kuralım; Karidesçinin Evi; Yorgiya’nın Mahallesi; Kurabiye; Korkunç Pastane; Eleni ile Katina; Falcı Matmazel Todori; Birinci Mektup; İkinci Mektup; Sonu; YKY basımında ek: 1 Nisan’da Bir Erik Ağacı ile Konuştum; Mehmet Bey’e Göre)

(Varlık, İstanbul 1951, 3 öykü: Kumpanya; Kriz; Gauthar Cambazhanesi)

(Varlık, İstanbul 1952, 23 öykü: Havuz Başı; Kumarbaz Hayri Efendi; Çatışma; İyilik Unutulmaz; Sonbahar Akşamı; Bir Ev Sahibi; Bayan Gülseren; Yüksek Kaldırım; On Milyonerle On Metresi; Jimnastik Yapan Adam; İnsan Gibi Bir Şey: Huy; Su Basması; Mektup; Sur Dışında Hayat; Serseri Çocukla Köpek; Sonbahar; İnsanlar, Türküler, Masallar; Parkların Sabahı, Akşamı, Gecesi; Cezair Hurmaları; Simitle Çay; Şehrin Sabahlarından ve Adamlarından Biri; Şehrâyin; Güğüm)

(Varlık, İstanbul 1952, 19 öykü: Son Kuşlar; Bulamayan; Yaşayacak; Kendi Kendime; Radyoaktiviteli, Röportajlı Hikâye; Bir Kaya Parçası Gibi; Gün Ola Harman Ola; Ağıt; Balıkçısını Bulan Olta; Barba Antimos; Haritada Bir Nokta; Sivriada Geceleri; Sivriada Sabahı; Türk Ülkesi; Yandan Çarklı; Pay; Korentli Bir Hikâye; Kırlangıç Yuvasındaki Kadın; Dondurmacının Çırağı; )

(Varlık, İstanbul 1954, 17 öykü: Öyle Bir Hikâye; Yalnızlığın Yarattığı İnsan; Alemdağında Var Bir Yılan; Panco’nun Rüyası; Melâhat Heykeli; Yeni Usta; İki Kişiye Bir Hikâye; Rıza Milyon-er; Sarmaşıklı Ev; Eftalikusun Kahvesi; Hişt, Hişt!...; Dülger Balığının Ölümü; Kafa ve Şişe; Çarşıya İnemem; Dolapdere; Bir Hastalık; Yılan Uykusu)

(Varlık, İstanbul 1954, 17 öykü: Son Hikâyeleri: Az Şekerli; Battaniye; G...; Hikâye Peşinde; Kalinikhta; Eski Hikâyelerinden: Bir Başka İstanbul; Bardaklar; Bekliyen Adamın Üç Hali; Müthiş Bir Tren; Bir Aşk Hikâyesi; Gümüş Saat; İki Okuyucuya Mektup; Kıraathaneler; Fındık; Şöhrete Dair; Âşiyan Müzesi; Genç Edebiyatçılar)