Öykücüler Sözlüğü • SÂMİ PAŞA-ZÂDE SEZÂYİ

SÂMİ PAŞA-ZÂDE SEZÂYİ

1859’da İstanbul’da doğdu. Meclis-i Vâlâ ve Meclis-i Aliye üyesi Abdurrahman Sami Paşa’nın oğlu, siyasetçi-yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver’in babası. Özel öğrenim gördü. Yirmi yaşına kadar resmi bir görev almayıp, edebiyat konusundaki bilgilerini artırmayı tercih etti. Evkaf Nezareti Mektubi Kalemine memur oldu (1879). Babasının ölümünden sonra Londra elçiliği ikinci katipliğine atandı, orada kaldığı dört yıl boyunca İngiliz ve Fransız edebiyatlarını yakından izledi. Elçilikteki görevinden istifa ederek İstanbul’a döndüğünde İstişare Odasına memur oldu. Yedi yıl süren bu ikinci dönem memuriyetinde (1885-1901) sanatını olgunlaştırdı. Sergüzeşt romanı yüzünden göz hapsine alındığını düşünerek bundan kurtulmak için Paris’e gitti ve Meşrutiyet’in ilanına kadar da orada kaldı (1908). İstanbul’a döndüğünde Madrid elçisi olarak görevlendirildi. Birinci Dünya Savaşı başlayınca Madrit’ten İsviçre’ye geçti, savaşın sonuna kadar burada kaldı. Mütareke devrinde emekli olarak İstanbul’a döndü (1921). Son yıllarında kendisine, Büyük Millet Meclisi’nin kararıyla "Hidamat-ı vataniyye tertibinden" maaş bağlandı (1927). Edebiyat hayatına, ondört yaşındayken Kamer dergisinde yayınlanan bir yazısıyla başladı. Öykü kitapları dışında Şîr (1879) adlı oyun, Sergüzeşt (1888) adlı roman kitapları bulunan Sami Paşa-zâde Sezayi 1936’da İstanbul’da öldü.

Öykü Kitapları:

(Matbaa-i Ebüzziya, İstanbul 1891; Bütün Eserleri 1, Türk Dil Kurumu, Ankara 2003, Haz.: Z. Kerman, 8 öykü: Bu Büyük Adam Kimdir?; Hiç; Kediler; İki Yüz Elli Kuruşa Bir Asır; Düğün; Bir Kitabe-i Seng-i Mezar; Arlezyalı; Pamdomima)

(İkdam Matb., İstanbul 1898; Bütün Eserleri 1, Türk Dil Kurumu, Ankara 2003, Haz.: Z. Kerman, 15 anı-öykü: Bedia Hanım; Yarın; Anneciğim; Muhasebe; İzmir’e Dair; Ada’ya Dair; Hâtırât-ı Edebiyeden; Mösyö Epikür’ün Seyahati; Köpeklere Dair Birkaç Kelime-i İnsaniye; İlk Seyahatin Tesiratı; O Büyük Siyah Gözler; Mihriban; Londa Hâtırâtından; Köyde İki Gece; Ada’da Birkaç Gün)

(Cihan, İstanbul 1924; Bütün Eserleri 1, Türk Dil Kurumu, Ankara 2003, Haz.: Z. Kerman, 14 öykü: İclâl; Türk Milletinin Dehası; Sermed Bey’den Safvet Efenyi’ye; Pierre Loti’nin Vefatı; Gırnata; Kahraman Türk Zabiti; Yaralı Bir Askerle; Çamlıca; Pederimin Mezarında; Takaddüme-i Takdir; Remzi Bey; Yeis; Mütalaat-ı Edebiye; Tasvir)

(Türk Dil Kurumu, Ankara 2003, Haz.: Z. Kerman, 6 öykü: Bir Yunan Generalinin Tefekkürât ve Tahayyülatı; Bir Yaz Gecesi; Bir Hayal; Sihirli Dükkân; Eski Bir Mektep; Sokak)