Öykücüler Sözlüğü • REŞAT NURİ GÜNTEKİN

REŞAT NURİ GÜNTEKİN

1889’da İstanbul’da doğdu. İlköğrenimi, İstanbul/Selimiye ve Çanakkale’deki mahalle mektebinde, ortaöğrenimini ise İzmir’de Frerler Fransız mektebinde tamamladı. İstanbul Darulfünun Edebiyat Şubesi’ni bitirdi (1912). Bursa ve İstanbul’daki okullarda edebiyat, Fransızca, Türkçe, sarf ve nahiv dersleri verdi (1913-15). Fatih Vakf-ı Kebir Mektebi (1915-17), Akşemsettin Mektebi (1917-19), Feneryolu Murad-ı Hamis Mektebi (1919), Osman Gazi Paşa Mektebi müdürlükleri ile birinci muallimliğinde bulundu. Vefa Lisesi, İstanbul Erkek Lisesi, Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş Lisesi, Galatasaray Lisesi ve Erenköy Kız Lisesi’nde öğretmenlik, idarecilik yaptı (1919-24) Maarif Vekaleti Müfettişliği’ne (1927), Dil Heyeti’ne (1929-31). Çanakkale Milletvekilliğine (1939-46) atandı. Kemal Turan ve Ragıp Şevki Yeşim’le CHP’nin Ankara’daki yayın organı Ulus gazetesine bağlı olarak İstanbul’da Memleket’i çıkardı (1947). Yeniden müfettişliğe döndü. UNESCO Türkiye temsilcisi ve öğrenci müfettişi olarak Paris’te bulundu (1950-54). Yaş haddinden emekliye ayrıldı (1954). Bir süre İstanbul Şehir Tiyatroları edebi heyetinde bulundu. Akciğer kanserine yakalandı; 1956’da tedavi için gittiği Londra’da öldü. Edebiyat hayatına 1917’de Diken dergisinde yayınlanan “Eski Ahbap” adlı öyküsüyle başladı. Öykü, tiyatro eleştirileri, roman tefrikaları ve yazıları Zaman, Şair, Nedim, Temaşa, İnci, Tercüman-ı Hakikat, Dersaadet, Büyük Mecumua, Resimli Şark, Fikirler, Hayat, Varlık, Yeni Türk, Çınaraltı, Aydabir, Milliyet, Cumhuriyet, Tan gazete ve dergilerinde yer aldı. Öykü kitapları dışında Çalıkuşu (1922), Dudaktan Kalbe (1923), Gizli El (1924), Damga (1924), Akşam Güneşi (1926), Bir Kadın Düşmanı – Çirkinin Romanı (1927), Yeşil Gece (1928), Acımak (1928), Yaprak Dökümü (1930), Kızılcık Dalları (1932), Gökyüzü (1935), Eski Hastalık (1938), Ateş Gecesi (1942), Değirmen (1944), Miskinler Tekkesi (1946), Harabelerin Çağı (1953), Kavak Yelleri (1961), Son Sığınak (1961), Kan Davası (1962) adlı roman, Anadolu Notları (1936) adlı gezi, Fransız Edebiyatı Antolojisi (3 Cilt, 1929-31) adlı antoloji, çok sayıda oyun, inceleme, ders kitabı ve çeviri kitapları bulunmaktadır.

Öykü Kitapları:

(Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürekası, İstanbul 1917)

(Türk Dünyası Matb., İstanbul 1919)

(Matbaa-i Ahmet İhsan ve Şürekası, İstanbul 1919)

(İkbal Ktb., İstanbul 1923; İnkılap, İstanbul 14. basım, 21 öykü: Sönmüş Yıldızlar; Bir Damla Gözyaşı; Bir Hazin Hakikat; Yalan; Bir Hayal Kırıklığı; Kumandanın Şoförü; Bir Sonbahar Eğlencesi; Bir Yudum Su; Nisan Güneşi; Gölgelerin Busesi; Bir Zaaf Dakikası; Bilek Saati; Asker Dönüşü; Mektuplar; Tehdit; Bir Ayrılık; Muamma; Mazeret; Sevda ve Mantık; Fazilet Mükafatı; Zoraki Doktor)

(İkbal Ktb., İstanbul 1927, İnkılap, İstanbul 25. basım, 23 öykü: Tanrı Misafiri; Yaseminli Yuva; Deniz Banyosu; Münzevinin Esrarı; Yanakların Taksimi; Gece Ziyaretçileri; Su Çekme, Bulaşık Yıkama; Şapka Duası; Bir Aile Meselesi; Medeni Günahlar; Bir İstifa; Neler Göreceğiz?; Bir Centilmen; Porselen Çay İbriği; Hatıra Defteri; Kesatlık; Bir Modern Genç Kız; Sinema, Çocuk ve Sokak; Biçilmiş Kaftan; Bir Artist; Diplomasız Doktor; Hasta Çocuk; Bir Gümrük Kaçakçılığı)

(Suhulet Ktb., İstanbul 1928, İnkılap, İstanbul 1988, 44 öykü: Leyla İle Mecnun; Bir Sahtekarlık Davası; Başkasının Eliyle; Masum Bir Hile; Çocuk Kavgası; Gamsızın Ölümü; Bir İntihar Şakası; Sönmüş Ocak; Gurur; Nikah Yüzüğü; Bir Gümrük Kaçakçılığı; Sahte Banknot; Hırsız; Eski Bir Gazeteci; Mukaddes Hatıra; Minyatür; Havva Yenge; Karakolda; Eski Hatıra; Rüya-yı Sadık; Kabineler Nasıl Devrilir; Hırsız; Şiire Tövbe Eden Adam; Eski Bir Yara; Kaçırılmış Fırsat; Avukat; Balta; Nişanlıdan Mektuplar; İnce Hesaplar; Ruhları Davet; Kirazlar; Sesli Kayalar Çiftliği; Meşru Mazeretler; İri Yarı Delikanlı; Sokaktan Sesleri; Resul Hocanın Gazası; Ahaliyi Kolaylığa Alıştırmak Korkusu; İlk Müşteri; Papağan Yumurtası; Çocuğun Selameti İçin; Akşam Pazarı; Halaskarlar; Hava Tebdili; Şüpheli İsm-i Fail)

(Muallim Ahmet Halit Ktb., 1930, İnkılap, İstanbul 11. basım, 20 öykü: Aşk Mektupları; Ahret Dönüşü; Tehdit; Bir Ahret Masalı; Bahçeli Lokanta; Geçim Dünyası; İnsan Nasıl Düşer; Kılkuyruk; Bir Aşkın Tarihi; Yeni Bir İcat; Mavi Gözlü Çocuk; Kuvve-i Maneviye; En Büyük Ceza; Çehreler, Tabiatlar; Akrep; Ceza-yı Nakti; Namuslu Sahtekar; Uğurlu Çocuk; Mukaddes Hatıra; Yağmur; 11 çeviri öykü)