Öykücüler Sözlüğü • PEYAMİ SAFA

PEYAMİ SAFA

1899’da İstanbul’da doğdu. Servet-i Fünun dönemi şairlerinden İsmail Safa’nın oğlu. Geçimini sağlamak için yazdığı popüler romanlarda Server Bedi imzasını kullandı. Babası İsmail Safa’nın Sivas’ta sürgünde iken ölmesi üzerine iki yaşında yetim kalması, sekiz dokuz yaşlarında kemik veremine yakalanması nedeniyle 17 yaşına kadar ruhsal ve fiziksel acılarla yaşadı. Vefa İdadisi’ndeki öğrenimini yarıda bıraktı. Bir süre matbaada çalıştıktan sonra Posta-Telgraf Nezareti’ne memur oldu, Birinci Dünya Savaşına kadar (1914) burada çalıştı. Rehber-i İttihat Mektebi’nde öğretmenliğe başladı. 1918’de öğretmenlikten ayrılarak Yirminci Asır gazetesinde "Asrın Hikâyeleri" başlığı altında yazmaya başladığı öykülerle gazetecilikte karar kıldı. Son Telgraf, Tasvir-i Efkar, Cumhuriyet, Tasvir, Tan, Ulus, Zafer, Milliyet gazetelerinde yazdı. Hafta (1934 – 35), Kültür Haftası (1936, 21 sayı) ve Türk Düşüncesi (1953, 63 sayı) dergilerini çıkardı. Yazılarını, 27 Mayıs askeri darbesinden sonra Son Havadis gazetesinde sürdürdü. Öykü kitapları dışında Peyami Safa imzasıyla Sözde Kızlar (1922), Şimşek (1927), Mahşer(1924), Canan (1925), Bir Akşamdı (1928), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1930), Fatih – Harbiye (1931), Bir Tereddütün Romanı (1933), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu (1949), Yalnızız (1951), Biz İnsanlar (1959) adlı roman, “Server Bedi” imzasıyla çok sayıda popüler roman, polisiye roman, Gün Doğuyor (1937) adlı oyun, Türk İnkılabına Bakışlar (1938), Felsefi Buhran (1939), Millet ve İnsan (1943), Mahutlar (1959), Nasyonalizm (1961), Sosyalizm (1961), Mistisizm (1961), Doğu – Batı Sentezi (1963), Objektif I: Osmanlıca – Türkçe – Uydurmaca (1970), Objektif 2: Sanat – Edebiyat – Tenkit (1971), Objektif 3: Sosyalizm – Marksizm – Komünizm (1971), Objektif 4: Din – İnkılap – İrtica (1971), Objektif 5: Kadın – Aşk – Aile (1973), Objektif 6: Yazarlar – Sanatçılar – Meşhurlar (1976), Objektif 7: Eğitim – Gençlik – Üniversite (1976), Objektif 8: Yirminci Asır – Avrupa ve Biz (1976) adlı inceleme, çok sayıda çocuk biyografi ve eğitim kitabı bulunan Peyami Safa, Oğlu Merve’nin askerde ölmesi nedeniyle geçirdiği sarsıntıya dayanamayarak 1961’de İstanbul’da öldü.

Öykü Kitapları:

(Suhulet, İstanbul 1919)

(Orhaniye Matb., İstanbul 1922; Ötüken, İstanbul 1966, 1 uzun öykü: Gençiliğimiz)

(Orhaniye Matb., İstanbul 1923, 45 öykü: Tılsımlı Bir Kadın; Çay Daveti; Emine Teyze; Hınç; Nafile Gayret; Bayram Hediyesi; Neriman, Şinasi, Cemile; Sağken Ölüm; Sa-dık Bey’in Zevcesi; Hasan Bey’le Rekabet; İlk Çarşaf; Selma’nın Üzüntüsü; Kadın Ayakları; Unutul-mayan Bir Hatıra; Kısa Günün Kârı; Kırkından Sonra; Karanlığın Bir Şakası; Kazara mı?; Boşandık-tan Sonra; Nasıl Tecennün Ettiler?; İçkinin Fazileti; Hangisi?; Romatizmalı Kol; Bir Cuma Gecesi; Olağan Şeyler; Evhamlı Bir Yolcu; Falcı; Gayet Müşkil Bir Vaziyet; Mezad Malı; İlk Rüya; Kara Bulut; Bİr Taşla İki Kuş; Bir Çift Küpe; Tehdit Mektubu; Rıza-yı Tarafeyn; Maaş Cüzdanı; Söz Aramızda; Sezâcık; Mavi Boncuk; Çürük Diş; Kuvvetli Bir Mantık; Bir İhanet Hikâyesi Daha; Şemseddin Efen-di’nin İzdivacı; İlk Aşk)

(Orhaniye Matb., İstanbul 1923)

(Orhaniye Matb., İstanbul 1924)

(Orhaniye Matb., İstanbul 1925, 28 öykü: Ateş Böcekleri; Tedavi; Mavi Gözlü Misafir; Ölen Sevgili; Bir ... Deli; Cemal Bey; Ahlaka Ait Bir Bahis; Tavşan; Erguvanlar; Aşksızlar; Pembe Yalı Efsanesi; Anadolu’da Bir Gece; Çakıllar; Cevab; Gazi; Muazzez Hanım’ın Aşığı; Meçhul Kahraman; Yankesisi; Terakkiye Hazırlık; Hidayet Beyin Kahkahası; Topuklu Terlik; Bir Pazarlık; Roza; Ayrılık; Geç Kalmışım; Vazife; Hasan Beyin Köpeği; Davul)

(Ötüken, İstanbul 1980; Derleyen: Halil Açıkgöz, 104 öykü: Bir Mekteplinin Hatıratı: Karanlıklar Kralı; Asrın Hikayeleri: Çingeneler Cazibelidir; Kadın, Karyola ve Mezar; Lastik Top; Sarı Lekeler; Utanır mıyız?, Utanmaz mıyız?; Oh! Yeter Artık; Bir Çokları Gibi; Acı Şeyler... Fakat Doğru!; Bazı Kere Hayvanlaşırız; Unutmadın Değil mi?; Kör Aşk; Gece Saat Dokuzdan Ona Kadar; Papatyalar; Mirza’nın Aşkı; Beyrut’un Leylası; Kıskanç; Dört Koca; Pırlanta İğne; Bu Mektupu Yazan Kim?; Çürük; Çirkin Aşk; Çılgın Bir Geceden Sonra; Pasaklı Gülsüm; Karın Ağrısı; Siyah – Beyaz Hikayeler: Tılsımlı Bir Kadın; Çay Daveti; Emine Teyze; Hınç; Nafile Gayret; Bayram Hediyesi; Neriman; Şinasi; Cemile; Sağken Ölüm; Sadık Bey’in Zevcesi; Hasan Bey’le Rekabet; İlk Çarşaf; Selma’nın Üzüntüsü; Kadın Ayakları; Unutulmayan Bir Hatıra; Kısa Günün Kârı; Kırkından Sonra; Karanlığın Bir Şakası; Kazara mı?; Boşandıktan Sonra; Nasıl Tecennüm Ettiler?; İçkinin Fazileti; Hangisi?; Romatizmalı Kol; Bir Cuma Gecesi; Olağan Şeyler; Evhamlı Bir Yolcu; Falcı; Gayet Müşkil Bir Vaziyet; Mezad Malı; İlk Rüya; Kara Bulut; Bir Taşla İki Kuş; Bir Çift Küpe; Tehdit Mektubu; Rıza-yı Tarafeyn; Maaş Cüzdanı; Söz Aramızda; Sezacık; Mavi Boncuk; Çürük Diş; Kuvvetli Mahtık; Bir İhanet Hikayesi Daha; Şemseddin Efendi’nin İzdivacı; İlk Aşk; Ateş Bölcekleri: Ateş Böcekleri; Tedavi; Mavi Gözlü Misafir; Ölen Sevgili; Bir Deli; Cemal Bey; Ahlaka Aid Bir Bahis; Tavşan; Erguvanlar; Aşksızlar; Pembe Yalı Efsanesi; Anadolu’da Bir Gece; Çakıllar; Cevap; Gazi; Muazzez Hanım’ın Aşkı; Meçhul Kahraman; Yankesici; Terakkiye Hazırlık; Hidayet Bey’in Kahkahası; Topuklu Terlik; Bir Pazarlık; Roza; Ayrılık; Geç Kalmışım; Vazife; Hüseyin Bey’in Köpeği; Davul; Resimli Hikayeler: Doğru Hikaye; Elli Yaşında Bir Adam; Gümüş Saplı Baston; Bana Benzeyen Ölü; Köpeğimin Kıskançlığı; Sokakta Kalan Şair)