2007’DE ŞİİR

KİTAPLAR
Geçtiğimiz yıl sayıca en çok şiir kitabı çıkaran yayınevi olan YKY, toplu şiirler yanında genç şairlerden de kitaplar yayımladı. Bunlardan özellikle Magmanın Gözleri / Fahri Güllüoğlu, Beyaz Ayarı / Adnan Azar, Su Yazısı / Bedirhan Toprak, b0nus / Serkan Işın, İyiyim / Ertan Yılmaz sürpriz kitaplardı. Gülten Akın’dan iki yeni kitap: Celâliler İsyanı ve Kuş Uçsa Gölge Kalır. Akın, insanı kendi içinde çatışmasız, bir olgunluk süreci sonunda, ama dış dünya ile çatışmalı tasvir eder. Şiirinin iki ucu “ben ve diğerleri” değil, “biz ve diğerleri” dengesini gösterir. Çatışma da şairin haklılık inancıyla içinde olduğu, içinde değilse de kuvvetle duygudaş olduğu biz ve zulmeden ötekiler arasındadır. Bu şiirlerde daüssıla hissi oldukça yoğundur. İsmail Uyaroğlu’nun Toplu Şiirler’i Kedileri Severken Ağlayınız şairin kırk yıllık emeğini kapsıyor.

Yılın en heyecanlı ve genç kitapları Osman Özbahçe yönetiminde Ebabil’den geldi. “Müntekim adamlar”ın şairi Mustafa Celep’in Ateş Bandosu, aynı adlı şiiriyle belleklerde iyi bir genç şair olarak yer edinen İbrahim Aladağ’ın Tek Kişilik Bir Oyun, Vural Kaya’nın Renga, Hakan Şarkdemir’in Yerçekimi Bilgisi, Evren Kuçlu’nun dikkat çekici bir adı olan Çete Kurma Hazırlıkları, Suavi Kemal Yazgıç’ın Taş Suya Değince, Mehmet Aycı’nın Yakı adlı kitapları başarılı bir yayıncılık çizgisi olarak dikkat çekti. Şaban Abak’ın Kayıp Atlar Haritası, Durmuşoğlu Duran’ın “Türkçe ve yaya” bir şiir söylemesidir. Konuşma diliyle ve halk söyleyişleriyle biçimlenmiş, doğruluk ve manevî değerleri öncelediği, kahramanlık vurgusu yaptığı için epik denebilecek bir şiirdir. Özbahçe, görsel şiir hakkında ilk bütünlüklü çalışma olan Tüğün’ü (S.Işın), Ali K. Metin’in poetik yazılarından oluşan Şiir Harmanı’nı ve Kuraldışı adı altında kendi yazılarını yayımladı.

Bu sene yayın dünyasına giren Pan/Heves kitaplığı da iki ilk kitapla, bu benim.zip / Aslı Serin ve Gen Tecrübeleri / Bülent Keçeli ile kitap yayınını başlattı. Lamure’den yılın başından çıkan Yasak Bölge, Cafer Keklikçi’nin ikinci; Şûle’den çıkan Taburcu ise Ayşe Sevim’in ilk şiir kitabı. Yom’dan çıkan Kırbaç, Ali Özgür Özkarcı’nın ilk kitabı, yılın başında çıktı. 1979 doğumlu şairin ilk elde Turgut Uyar ve Ece Ayhan arası bir poetik yolu izleyeceği izlenimi uyanıyor; ancak güncel heveslere kapılmadan kendine mahsus, günü kaçırmayan damarlı bir şiir yazıyor Özkarcı.

Metis’ten de üç güzel şiir kitabı okuduk. İlk kitaplarından bugüne Murathan Mungan, aidiyet duygusunu yitirmiş bir psikolojiyle şiir yazdı. Edilgen ve mağdur öznelerin alanında gezindi. Acı çekme söylemini yüceltti. Bu yıl sonunda basılan Dağ’da ise tecrübenin, şairin okuru olduğu bilincini belli eden rahatlama ile birleştiği görülüyor. Aidiyet krizinin izlerinin bittiği, ama acı söyleminin sürdüğü bir şiir. Dağ üzerine çeşitlemeler denebilir bu kitaba. Orhan Kâhyaoğlu, üçüncü şiir kitabı Rahimdeki Ot ile esatire göndermelerle dolu ve simgelerle örülü düzyazı şiirin örneklerini verdi. Didem Madak’ın Pulbiber Mahallesi, mahalleye bir tarih yazma isteği ve “ısrar üzerine” yazılmış. Kendi şiiri açısından beklenmedik dizeler parlatıp sunan bir şair Madak. Şiirin hikâyesini istediği yere doğru götürebilir hissi veriyor. Rahat, kendine güvenli, iddiasızlık görünümü arkasında iddia saklayan, etkileşime son derece kapalı bir şiir yazıyor. Ancak iyi bir dinleyici ve gözlemci. Şiirini besleyen şey bu. Hayatın akışkan yapısını şiirine geçirmekte başarılı.

Yitik Ülke, geçen yıla nispetle daha az şiir kitabı yayımladı. Kitabının çıktığı ay vefat eden Doğan Ergül’den Uykulu Yağmur, Kenan Yücel’den Uzaklara Atılmış Bir Kedi Hüznü, Yeşim Ağaoğlu’dan Eflatun Sır, Kadir Aydemir’den Rüzgarla Saklı ve Şeref Bilsel’den Mecnûn Dalı. Şeref Bilsel'in şiirlerinde hikâye dili baskın. Geçmişi coğrafî bir alanda tanımlayarak tecessüm ettirmek belirgin bir tavır olarak öne çıkıyor. Bakarak değil hatırlayarak şiir yazıyor. Nesneler de hatırlanan kayıp bir dünyanın simgeleri gibi. Bu anlamda geçmişin etkin olduğu söylenebilir. Eğretilemelerle örülen şiir “Duydum sana değmeden geçen yazları” gibi doğrudan dizelerle kesintiye uğrar. Şiirin genel havası kendisinden emin ve aforizmik bir akış izlese de (“sır tutan başka bir şey tutamaz”) yer yer insanî kaygı, yeryüzünde bulunmanın tedirginliği, yersizlik gibi temel kaygılar şiirin arka planını oluşturur.
Mehmet Yaşın, beş sene aradan sonra Turuncu Kuş’u çıkardı. Şiir bilgisini, yüzey ve derin anlama verdiği önemi hep hissettiren bir şair Yaşın. Düzyazı-şiirin sağladığı imkânları kullanıyor. İlhamı şiirinden uzaklaştırırken tanıdık bir lirizme yüz vermiyor. Şiirde yapı sorununu çözmüş bir şair. Konusuna ve diline hep hakim, ancak daha kıvrak ve akışkan bir şiir beklentisi içine de sokuyor okuru.

DERGİLERDE SÖYLEŞİ VE YAZI
Dergâh; orta sayfada Alper Gencer, Mehmet Solak, Mustafa Aydoğan söyleşileri; Fatih Çodur’un Alper Gencer hakkında yazısı, Yakup Altıyaprak’ın İkinci Yeni yazıları serisini sürdürdüğü “öncesi ve sonrası” yazısı hatırlanmalı. Mustafa Aydoğan’ın “Ağ Parçalanırken Çağ Kurmak” şiiri, Hakan Şarkdemir’in “Kahramanın Ölümü” yazısı; gençlerden, yazılarıyla Furkan Çalışkan, şiirleriyle Biricik E. Doğan, Fatih Bedir Köker ilgi çekti. Hece, iki önemli şairi özel sayı yaparak andı: Zarifoğlu ve Nâzım. Hece’nin şiire dair dosyaları: ironi, klişe ve deformasyon, günümüz şiiri, çoksesli şiir poetikası, Ahmet Oktay ve Arif Ay’dı. Hece’de Mustafa Köneçoğlu yeni bir imza olarak dikkat çekti. Heves; şiirleri, Erhan Altan’ın iki yazısı, Murat Üstübal’ın “Günümüzde Bir Entelektüel Faaliyet Olarak Güçlenen Şiir” yazısı; Kitap-lık’ta Mehmet Can Doğan ve Seyhan Erözçelik ile yapılan söyleşiler; Ömer Erdem ve Ebubekir Eroğlu şiirleri dikkate değerdi. Sonra Edebiyat dergisinde Ali Ayçil, Betül Dünder, Emirhan Oğuz, Cenk Gündoğdu imzaları, Türk Edebiyatı dergisi kapak konularından Edebiyat Dergiciliği ve Asaf Hâlet dosyaları ilgiyle okundu. Varlık; İsmail Uyaroğlu, Melih Cevdet Anday ve Ahmet Erhan’ı kapağa taşıdı. Kültür Gündemi konularından Görsel Şiir ve Şiir Yıllıkları konuları önemliydi. Yasakmeyve; her sayısında bir şairle söyleşi yayımladı: Sina Akyol, Gerard Rühm, Ahmet Erhan, Bedirhan Toprak bunlardan bazıları. “Şiir Nasıl Okunmalı” ve “Görsel Şiir” dosyaları, Türkân Yeşilyurt’un “Metropol Lirikleri”, Nizamettin Uğur’un metafor yazıları, Sabit Kemal Bayıldıran’ın “Necatigil’de Şiir İşçiliği” yazısı öğreticiydi. Dosyalarıyla Mühür ve Üç Nokta, ekleriyle İle dergisi şiir gündeminin dışında kalmadı. Üç Nokta 1980’leri değerlendiren iki sayısıyla yılı tamamladı. İle’nin manifesto eki ise kaynakça değeri taşıyor. Bu yıl Özgür Edebiyat, Sonra, Kırknar, Sincan İstasyonu, Hatay’dan Taflan yayına başladı.

2007 boyunca felsefî şiir, postmodern, çoksesli şiir, somut şiir ve görsel şiir bağlamında yapılan tartışmalar şiirin edebiyatımızdaki başat yerinin göstergesiydi. Matbu dergiler dışında Edebistan, Poetikhars, Pat, Başıbozuk, İsmet Özel’in yeni şiirlerinin yayınlandığı www.ismetozel.org şiire dair güncel site/e-dergilerdi.

2007 ŞİİRLERİNDEN SEÇİLMİŞ DİZELER
Her mevsim. besmeleyle başlayan bahname, tövbeyle biten /Selim Temo
Her sabah saat beşte merak etme iyiyim /Altay Öktem
Hah! üzgünüm ama durmuş işte rilke’nin ağır saat’i /Ahmet Edip Başaran
Ben hep başkaları için yetiştirdim kadınları /Alper Çeker
Tüm nedenler bağrımda benim, ama öyle bir gömlek giymişim ki /Mehmet Erte
Bu çok zalimce işte diye bağırıyorum neden /Ali Kozan
Suya gelmişti ben sudan geliyordum /Burak Acar
Buralıyım, ismimi Mustafa koydu bura /Alper Gencer
Burası Kadıköy, burdan çıkış yok /Ali Emre
Bütün dileklerim gerçekleşir benim /Turgay Fişekçi
Dişleri arasındaki ıslak esrar parçasısın /Eren Aysan
Kendini kimsen kolla ku, ama ku... /Mehmet Öztek
Bence biraz korkuyorsun /Osman Konuk
Sonra gidip hızlı trene binmiş miydik /Tahir Abacı
İnsansınız işte, anlarsınız /İbrahim Tenekeci
Henüz yaratılmış yeryüzü /Oya Uysal
Ayrılıyorken dal gövdesinden /Deniz Durukan
Kimsenin göremediğ’ni görür ve havlamaya başlar bir köpek. /Mehmet Yaşın
Evet perhiz ve kanaatle yaşamak başka /Necmi Zekâ
Doğada hiçbir şey anlamaz birbirini /Gökçenur Ç.
Kuru ağaçlar altında umutsuz tarhlar /Ömer Aksay
Tel çek, zabıt tutulsun -Bura celebin yeri! /Mehmet Mümtaz Tuzcu
El öper güvenir ve gözlerini açar /Bünyamin K.
Bir kemik bir deri /Ali K. Metin

(02 OCAK 2007 TARİHLİ YENİ ŞAFAK KİTAP EKİNDE YERALAN BU YAZI, SİTEMİZDE EŞ ZAMANLI OLARAK YAYINLANMIŞTIR)